Wat maakt biologische dranken nou biologisch?

Biologische vruchtensappen en biologische frisdranken worden steeds populairder en je ziet ze tegenwoordig steeds meer in de supermarkt staan. Maar wat houdt biologisch eten en drinken nou precies in? Wanneer is het biologisch en wat is de toegevoegde waarde hiervan? Wat maakt biologische dranken nou biologisch? Het antwoord op al die vragen en meer lees je hieronder.

Wanneer is iets biologisch? 

Biologische frisdranken en biologische vruchtensappen mogen in Nederland niet zomaar biologisch worden genoemd. Het woord ‘biologisch’ is namelijk een term die wordt beschermd door de wet. Het productieproces  moet aan strenge wettelijke voorschriften voldoen. Dan pas mag er biologisch op het etiket worden gezet van de verpakking van een voedingsmiddel of landbouwproduct.

Biologische producten mogen bijvoorbeeld alleen worden geteeld zonder kunstmest en zonder kunstmatige bestrijdingsmiddelen.  Daarnaast mogen er geen synthetische conserveringsmiddelen, geur-, kleur-, en smaakstoffen worden toegevoegd. Verder moeten biologische producten voor ten minste 95% uit echte biologische producten bestaan. In het geval van vlees wordt ook gekeken naar de omstandigheden van de dieren.

Welk keurmerk hangt ermee samen? 

Biologische frisdranken en biologische vruchtensappen hebben de mogelijkheid tot het verkrijgen van 3 keurmerken die samenhangen met biologische producten.

Europees keurmerk

Sinds 1 juli 2012 is het in verplicht op alle verpakte producten in de Europese Unie die biologisch zijn het Europees keurmerk te plaatsen. Het Europees keurmerk heeft de vorm van een blaadje bestaand uit 12 sterren en geeft aan dat het product voldoet aan de wetgeving waar biologische producten aan moeten voldoen.

Vanwege de hoge score op de controle, transparantie en duurzaamheid wordt het Europees biologisch keurmerk gezien als een topkeurmerk. Het blaadje kan groen, wit of zwart zijn. Het keurmerk mag ook gebruikt worden op producten van buiten de EU. Dit is echter geen verplichting.

EKO-keurmerk

Naast het Europese keurmerk wordt ook het EKO-keurmerk gebruikt. Het EKO-keurmerk betekent dat het product afkomstig is van biologische landbouw. Ook het EKO-keurmerk wordt gezien als een topkeurmerk. Ook dit keurmerk scoort hoog op controle, transparantie en duurzaamheid.

Producten die het EKO-keurmerk dragen zijn groente, fruit, brood, bier, wijn en dierlijke producten zoals eieren, melk, melkproducten en vlees. Het EKO-keurmerk is geen verplichting, dus er bestaan producten die het EKO-keurmerk niet dragen. Producten die door de producent het woord biologisch krijgen moeten, ook als ze het EKO-logo niet dragen, wel voldoen aan de eisen van de Europese verordening. 

Biologische boeren hebben naast de wettelijke regels in samenwerking met stichting EKO-keurmerk ook een EKO-code ontwikkeld.  Met deze code kan vastgesteld worden waar ondernemers verbeteringen aan kunnen en willen brengen. Ze zijn hierdoor ook in staat een duurzaamheidsstatus op te maken. Hiervoor moeten ze twee verbeterdoelen opstellen en uitvoeren uit twee verschillende thema’s. Deze thema’s zijn kringloop, dierenwelzijn, biodiversiteit, bodem, uitgangsmateriaal, puur en schoon, sociaal en eerlijk, energie en klimaat.

Het naleven van de EKO-code wordt niet gecontroleerd door een instantie. Deze code dient puur als bron van inspiratie en is geen wettelijke verplichting. EKO-stichting is zelf degene die bepaalt of producenten, verwerkers, handelaren en boeren voldoen aan de verbeterdoelen

Demeter keurmerk

Het Demeter keurmerk is een kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding. 

De eisen die worden gesteld door het Demeter kwaliteitskeurmerk gaan een stap verder dan alleen biologisch. Bedrijven die het Demeter keurmerk dragen zijn ook allemaal gecertificeerd biologisch. Boeren moeten naast dat ze biodynamisch zijn ook voldoen aan een hele lijst met normen. Alleen dan krijgen ze het Demeter-certificaat toegekend.

De nationale erkende controleorganisatie voor de biologische landbouw voert de controles uit op de Demeter-normen. De Control Union Certification doet dat in Nederland. In België zijn dat Cerisys en Integra. Demeter boeren werken naast de controleerbare normen ook aan meer algemene richtlijnen. Daarnaast zijn Demeter richtlijnen dynamisch en continu in ontwikkeling.

Boeren kunnen zelf bepalen hoe ze de nadruk leggen op bepaalde gebieden, afhankelijk van hun eigen bedrijfssituatie en persoonlijke voorkeur.

Aanvullende kenmerken van het Demeter keurmerk zijn onder andere dat er 100% biologische mest moet worden gebruikt, dieren 100% biologische voeding te eten krijgen, waarvan 80%  uit het eigen bedrijf moet komen, het hooi moet van een biologisch bedrijf afkomstig zijn en de eisen voor de leefomstandigheden voor dieren zijn hoger. Ook het Demeter- keurmerk wordt gezien als een topkeurmerk. Ook dit keurmerk scoort hoog op controle, transparantie en duurzaamheid.

Wie bepaalt of iets een keurmerk krijgt? 

De regels voor biologische bedrijven worden bepaald door de Europese overheid. Deze regelgeving wordt onderverdeeld in verschillende verordeningen. In Nederland worden deze regels tot stand gebracht door invoering van de landbouw kwaliteitswetgeving. 

In deze wet wordt door Nederland verwezen naar de inhoudelijk eisen van de EU-verordeningen. Voor dierlijke productie heeft Nederland nog aparte wetten. Skal biocontrole is in Nederland in opdracht van het Ministerie van LNV de onafhankelijke toezichthouder voor het keuren van de biologische producten.

Bedrijven worden jaarlijks gecontroleerd door Skal biocontrole om ervoor te zorgen dat de consument erop kan vertrouwen dat een biologisch product daadwerkelijk biologisch is volgens de nationale regelgeving. Skal biocontrole controleert de complete productieketen, vanaf het land tot in de winkel.

Daarnaast certificeert Skal biocontrole elk bedrijf wat biologische producten wilt produceren, verwerken, verpakken, importeren, verhandelen, exporteren of opslaan. In Nederland zijn er ruim 5000 geregistreerde bio-ondernemers die worden gecontroleerd door Skal biocontrole. Skal biocontrole controleert zowel het Europese Keurmerk, het EKO-keurmerk en het Demeter keurmerk.

Hoeveel is biologisch?

Het aantal biologische bedrijven is in 2018 de 5056 gepasseerd. In 2017 wat nog minder dan 4486. Dit betekent dat dat het aantal bedrijven dat een biologische certificering heeft met meer dan 7,7% is gestegen. Het aantal bedrijven in Nederland dat biologisch is, is waarschijnlijk nog hoger dan het aantal dat een certificaat heeft. Om een certificaat te krijgen moet een bedrijf namelijk aan strenge voorwaarden voldoen. Nadat ze zich hebben aangemeld komen ze terecht in een omschakelingsperiode. Deze omschakelingsperiode is geldig voor het volledige bedrijf inclusief personeel en eventuele vrijwilligers, hieronder vallen ook de dieren en de grond. Tijdens deze omschakelingsperiode zal Skal biocontrole een toelatingsonderzoek doen bij het betreffende bedrijf. Nadat het bedrijf inclusief personeel, grond en dieren zijn goedgekeurd en het toelatingsonderzoek doorstaan zonder problemen krijgen zij een certificaat.

Biologische landbouw

De biologische landbouw is dus nog steeds aan het groeien. Elk jaar komen er biologische bedrijven bij. De omschakeling en het toelatingsonderzoek duur meestal 1 tot 2 jaar. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met bestaande biologische bedrijven die uitbreiden. Het uitbreiden van een biologisch bedrijf zorgt ervoor dat de productie toeneemt, terwijl er niet een nieuwe biologisch bedrijf wordt opgestart. 

Daarom is het ook belangrijk te kijken naar de hoeveelheid hectare dat gebruikt wordt voor biologische landbouw. In 2017 bedroeg het aantal hectare biologische landbouw 69.615. In 2018 steeg dit naar 71.351. Ook in 2019 zal dit weer toenemen. Het jaar is echter nog niet voorbij. Deze statistieken zullen dus ook pas in 2020 kunnen worden bemeten.

Is biologische voeding per definitie gezond? 

Biologische producten bevatten over het algemeen minder chemische bestrijdingsmiddelen, pesticiden, biociden en vaak ook minder nitraat. Dit is aangetoond in een onderzoek. Biologische voedingsmiddelen en zijn dus minstens net zo gezond als reguliere voedingsmiddelen. 

Reguliere voedingsmiddelen vertonen namelijk restanten van deze bestrijdingsmiddelen, pesticiden en biociden. De hoeveelheid van deze restmiddelen is echter zo laag dat het lichaam deze makkelijk kan afvoeren. Daarnaast wordt het gebruik van deze bestrijdingsmiddelen, pesticiden en biociden streng in de gaten gehouden. Hiervoor gelden namelijk internationale regels die zijn vastgelegd door de Europese Unie. Om de grens te bereiken wat je lichaam kan afvoeren moet je dagelijks kilo’s regulier geteelde groenten eten. Dit komt neer op 12 kilo prei, twee kilo sla of vijf kilo komkommer per dag.

Maar ook biologische producten zijn in sommige gevallen niet vrij van ongewenste stoffen. Waar reguliere groenten en fruit wordt beschermd tegen schimmels en parasieten door de beschermingsmiddelen, komen deze op biologische producten regelmatig voor. Biologische kippen leggen vaak eieren die meer dioxine bevatten dan kippen in een legbatterij. Dit komt omdat kippen die buiten lopen meer voedsel eten dat dioxine bevat. 

Toch is het aangetoond dat biologische producten een andere samenstelling hebben dan reguliere producten. Er zijn hogere gehaltes vitamine C, meer mineralen en bioactieve stoffen. Ook bevat het meer vitamine E, onverzadigde vetzuren en antioxidanten. Daarnaast bevatten biologische producten, minder eiwit, nitraat en vezels.

Niet persé gezonder

Reguliere en biologische producten hebben dus beide voor- en nadelen. Op dit moment kan onderzoek niet aantonen hoe groot het verschil is tussen reguliere en biologische producten. Biologische producten zijn dus niet per definitie gezonder dan reguliere producten. Een gezond voedingspatroon hangt namelijk ook niet af van een enkel product, maar van het totaalpakket van voeding die een individu op reguliere basis eet. Voor je gezondheid is het, op dit moment, dus duidelijk dat het niet uitmaakt of je biologische of reguliere voeding eet.

Waarom toch kiezen voor biologisch?

Biologische producten zijn weliswaar volgens onderzoek niet per definitie gezonder. Toch zijn er genoeg redenen om toch te kiezen voor bijvoorbeeld een biologische frisdrank of biologische vruchtensap in plaats van reguliere. Biologische groenten en fruit bevatten minder bestrijdingsmiddelen, pesticiden en biociden. Daarnaast wordt de productie van biologische producten gedaan met meer respect voor de leefomgeving, biodiversiteit en behoud van oude groente- en fruitsoorten. Ook wordt genetische modificatie niet toegepast.

Lees meer over biologische producten op de website van het Voedingscentrum