Waarom is de vlierbes zo populair?

De vlierbes staat ook wel bekend in het Engels als Elderflower en in het Duits als Holunder en word steeds populairder in verschillende drankjes en gerechten. In de supermarkt zie je steeds meer siropen en drankjes te koop met elderflower smaak. En je kan ook supplementen voor het verbeteren en ondersteunen van je gezondheid verkrijgen met vlierbes hierin verwerkt. En dat is niet raar, want de vlierbes is erg lekker en ook erg goed voor je gezondheid. Maar wat is een vlierbes nou precies? En wat voor goeds doet hij dan voor je gezondheid?

Wat zijn vlierbessen

Een vlierbes is de vrucht van de vlier. De vlier behoort tot verschillende variëteiten van de Sambucus boom, dit is een bloeiende plant die tot de Adoxaceae familie behoord. Er zijn meer dan 2 dozijn verschillende soorten te vinden over de hele wereld. De naam van de soort refereert meestal naar het gebied waar hij te vinden is of heeft te maken met de kleur van de bes. Een paar voorbeelden zijn: Sambucus nigra die zwarte bessen heeft, Sambucus mexicana die in mexico te vinden is en Sambucus racemosa die rode bessen heeft. De kleur van de bessen kunnen variëren van zwart of blauwzwart tot rood en zelfs wit en geel. De bloem van de vlier is wit tot crèmekleurig. De vlier heeft gevederde bladeren en bloeit in de lente, waarna in de late zomer de eetbare bessen volgen.

De Sabucus nigra is de meest voorkomende soort en staat ook wel bekend als de zwarte vlier of Europese vlierbes. Deze struik komt oorspronkelijk uit Europa, maar je vindt hem ook in andere delen van de wereld, waar hij op grote schaal geteeld wordt. De vlier wordt tot zo’n 9 meter hoog. Je vindt de bessen in kleine zwarte of zwartblauwe trossen aan de struik.

Het gebruik van de vlier en vlierbessen

De vlier is een veelzijdig bruikbare struik. Zo wordt het hout gebruikt om kleine instrumenten en gebruiksvoorwerpen te maken en kan het merg van de twijgen worden toegepast voor het beschermen van kleine voorwerpen. Wanneer je de bladeren van de vlier kneust kan je het gebruiken om muggen op afstand te houden. En de gedroogde bloesem kan je gebruiken om thee mee te zetten.

De vlierbes kan je plukken van september tot november. Voordat je de vlierbes consumeert moet je hem koken. De vlierbes is namelijk lichtelijk giftig, maar koken maakt de giftige stoffen onschadelijk. En wanneer je de bessen gekookt hebt, kan je er heerlijke vruchtensap, sterkedrank, jam, gelei of siroop van maken. Het is zelf mogelijk om vlierbessen in recepten te verwerken zoals een vlierbes taart, vlierbes ijsjes of een vlierbes smoothie.

De vlierbes in de geschiedenis

Aan de vlier worden verscheidene heilzame werkingen toegeschreven. De vlier werd zelfs in het jaar 400 voor christus door Hippocrates zijn “medicijnkastje” genoemd.

Vroeger werden de bloemen en bladeren gebruikt voor pijnverlichting, ontsteking, zwelling en om de productie van zweet en urine te stimuleren. De schors van de vlier werd gebruikt als laxeermiddel, diureticum en om braken op te wekken.

In de volksgeneeskunde worden de gedroogde vlierbessen of het sap gebruikt voor de behandeling van griep, hoofdpijn, infecties en nog wel veel meer.

Maar het gebruik van de vlierbes gaat nog veel verder terug. Zo zijn er zelfs pitten van vlierbessen teruggevonden uit de stenen tijdperk. Men wist dat deze gegeten werden, omdat de pitten op bepaalde plaatsen in grote hoeveelheden voorkwamen.

En Germaanse volkeren beschouwde de struik zelfs al heilig en werd gewijd aan de god Thor. Deze moest bescherming tegen boze geesten en heksen bieden. Maar ook de Kelten beschouwden de vlier als een beschermmiddel tegen kwade geesten uit de onderwereld.

Vol goede voedingsstoffen

Tegenwoordig wordt de vlierbes veel gebruikt om je gezondheid te ondersteunen en verbeteren. De geneeskrachtige werking komt van verschillende voedingsstoffen die aanwezig zijn in de vlierbes. Deze voedingsstoffen zijn aminozuren, bio-flavonoïden, fenolzuren, carotenoïden en vitamines A, B en C.

Zo bevat 100 gram fruit wel zo’n 6-35 mg vitamine C, wat goed is voor maximaal 60% van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid. Per 100 gram verse vlierbessen krijg je zelfs zo’n 7 gram vezels binnen, dit is meer dan 25% van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid. Anthocyanen geven de vlierbes zijn karakteristieke zwart-paarse kleur en zijn een sterke antioxidant met een ontstekingsremmende effecten. De precieze voedingssamenstelling is afhankelijk van onder andere de rijpheid en de milieu- en klimaatomstandigheden.

Geneeskrachtig

Niet alleen vroeger werd de vlier gebruikt om zijn geneeskrachtige werking. Tegenwoordig kan de vlier je ook door zijn verscheidene eigenschappen goed met je gezondheid verbeteren helpen.

Goed voor je immuunsysteem

Een van de grootste voordelen van vlierbessen zijn dan ook hun immuniteit verhogende eigenschappen. Bij een test met ratten bleek de immuun afweer ondersteund te worden door vlierbessen, het aantal witte bloedcellen werd namelijk door de vlierbessen verhoogd.

Doordat de antivirale activiteit van vlierbessen zo krachtig is, kan het je helpen om van de griep af te komen. En veelvoorkomende aandoeningen zoals verkoudheid, een verstopte neus, gistinfecties en luchtwegaandoeningen kan je goed behandelen met vlierbessen. In Panama heeft de vlierbes in 1955 zelfs zijn nut bewezen bij de behandeling van een griepepidemie. Vlierbessensap heeft zelfs een positief effect op de gevolgen van chronische aandoeningen zoals diabetes en astma.

Verbeterd de gezondheid van het hart

Vliesbessen helpen ook met het verlagen van het LDL-cholesterolgehalte in je bloed, wat de veroorzaker is van veel bloedvatproblemen. Hierdoor wordt de kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten aanzienlijk verminderd. De vlierbes kan ook helpen met het reguleren van de bloeddruk, ze zorgen er namelijk voor dat de bloedvaten ontspannen. Anthocyanen zijn de bio-flavonoïden in de vlierbes die de binnenste laag van de bloedvaten beschermen tegen oxidatieve stress. Dit beschermt de cellen tegen ontstekingsstressoren wat uiteindelijk de bloedsomloop verbetert en het risico op hartaandoeningen vermindert.

Helpt bij blaasontsteking

Bij een blaasontsteking kan vlierbessenthee aanzienlijke verlichting brengen. In eerste plaats als een diureticum, dit zorgt ervoor dat de nieren bevorderd worden om water af te geven. Dit is belangrijk omdat het ervoor zorgt dat de nieren constant toxines wegspoelen terwijl het urineren toeneemt. En op zijn beurt helpt dit weer om bacteriën weg te spoelen, waardoor de kans van verspreiding naar de nieren wordt verminderd.

Verbetering van je spijsvertering

Omdat de vlierbes veel vezels bevat is kan het goed helpen met het elimineren van constipatie, overtollig gas verminderen en in het algemeen de gezondheid van het maagdarmstelsel verbeteren. De opname van voedingsstoffen kan ook verhoogd worden dankzij de vezels van de vlierbes, dit is voornamelijk in de darm het geval. Daarnaast kunnen de vezels je ook helpen met gewichtsverlies. Vezels zorgen er namelijk voor dat je je sneller verzadigd voelt, waardoor je minder eet en daardoor dus afvalt.

Goede energiebron

Extract van de vlierbes kan je glucosepeil in je lichaam verhogen, waardoor je energie sneller aangevuld wordt en je hersteltijd na fysieke inspanning korter wordt.

Vlierbessen plukken

Wanneer je zelf vlierbessen wilt gaan plukken is het belangrijk dat je zeker weet dat je de goede struik te pakken hebt. Schakel desnoods een expert in, zodat je niet de verkeerde bessen plukt en wellicht wordt vergiftigd.

De vlier is sowieso giftig dus pas altijd op wanneer je in contact komt met deze struik. De bast, bladeren en houtige delen van de vlier bevatten cyanide en moeten daarom nooit opgegeten worden. Hetzelfde geld voor onrijpe bessen. Maar de bloemen zijn wel eetbaar en kunnen zelfs medicinaal gebruikt worden.

Zoek bij het plukken van vlierbessen altijd naar trosjes die helemaal zwart zijn en sla de groene bessen over. Er zijn namelijk weleens meldingen geweest van buikpijn en overgeven naar het consumeren van onrijpe bessen, dus let goed op.

Vlierbessen opslaan

Nadat je de bessen geplukt hebt moet je, indien aanwezig, onrijpe en papperige of beschimmelde bessen verwijderen. Daarna kan je ze in de koelkast voor ongeveer een week bewaren of je vriest ze in om voor lange tijd te bewaren. Denk er voor het gebruik wel om dat je ze eerst met water wast.

Het belang van de vlier in het wild

De vlier is niet alleen voor mensen een belangrijke struik, maar ook in de natuur in de vlier erg belangrijk voor verschillende zoogdieren, insecten en vogels.

Zo voorzien de bloemen een tal van insecten van nectar. En de bloemen worden ook door kleine zoogdieren opgegeten. De bessen zijn waardevol voedsel voor vogels en zoogdieren, zoals muizen. En de bladeren zijn een voedingsbron voor verschillende soorten rupsen en motten.

Conclusie

De vlierbes heeft zijn stijgende populariteit te danken aan zijn rijke geschiedenis en de vele gezondheidsvoordelen die hij met zich mee brengt. Je kan op verschillende manier de vlierbes nuttigen om profijt te hebben van zijn geneeskrachtige werking. Zo kan je voor een eenvoudige thee gaan, maar je kan je ook lekker uitsloven in de keuken en een taart van vlierbessen maken. Het is helemaal aan jezelf hoe je deze geneeskrachtige bes in je voedingspatroon wilt verwerken.